ترکیه؛ هم مقصد کالاهای ایرانی و هم دروازه‌ای برای ورود به اروپا
کشور ترکیه از دیرباز یکی از مقاصد مهم ایرانیان برای گردشگری، مهاجرت، خریدهای خارج از کشور و سرمایه‌گذاری بوده است. این کشور همسایه دارای 500 کیلومتر خط مرزی با ایران است که فعالیت‌های صادرات و واردات بین تاجران ترک و ایرانی به‌روش‌های حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی از طریق گذرگاه‌های آن انجام می‌شود. ترکیه دارای 80 میلیون نفر جمعیت و یکی از بازارهای سودآور و جذاب برای انواع کالاهای ایرانی است. این کشور همچنین دروازه‌ای برای ترانزیت کالاها به‌سوی اروپا به‌شمار می‌آید. همگی این موارد، ترکیه را به بازاری با فرصت‌های فراوان صادراتی تبدیل برای بازرگانان و تولیدکنندگان ایرانی بدل کرده است. در این مطلب با شرایط کلی صادرات به ترکیه آشنا میشویم.
آنچه صادرکنندگان باید از اقتصاد ترکیه بدانند
کشور ترکیه توسط اقتصاددانان و دانشمندان علوم سیاسی به‌عنوان یکی از کشورهای تازه صنعتی شده جهان تعریف شده است. ترکیه با جمعیتی در حدود 83.4 میلیون نفر بر اساس آمار سال 2020 میلادی، دارای بیستمین تولید ناخالص داخلی بزرگ جهانی است. این کشور یکی از تولیدکنندگان پیشرو در جهان در زمینه محصولات کشاورزی، منسوجات، وسایل نقلیه موتوری، تجهیزات حمل‌ونقل، مصالح ساختمانی، لوازم الکترونیکی مصرفی و لوازم خانگی است.
طی 20 سال گذشته، تحولات عمده‌ای در جنبه‌های اقتصادی و اجتماعی ترکیه رخ داده است. از سال 2000 سطح اشتغال و درآمد در ترکیه افزایش یافته است. ترکیه اخیرا به دلیل تغییرات قابل توجه در عوامل بیرونی و داخلی، با مقداری کاهش در روند پیشرفت اقتصادی خود مواجه بوده است. از جمله چالش‌های پیش روی این کشور می‌توان به افزایش تعداد پناهندگان جنگ داخلی سوریه و کاهش برنامه‌های اصلاحات اقتصادی ترکیه اشاره کرد. این عوامل در کنار تلاش‌های صادرکنندگان ایرانی، باعث پیشی گرفتن ایران از ترکیه در امر صادرات به کشور مقابل شده است. برخی از آمارهای مرتبط با اقتصاد ترکیه را با هم مرور می‌کنیم:
- تولید ناخالص داخلی: 794.5 میلیارد دلار (برآورد سال 2021)
- تولید ناخالص داخلی در بخش کشاورزی: 6.8 درصد در سال 2017
- تولید ناخالص داخلی در بخش صنعت: 32.3 درصد در سال 2017
- تولید ناخالص داخلی در بخش خدمات: 60.7 درصد در سال 2017
- تورم: 19.25 درصد در ماه آگوست 2021
- جمعیت زیر خط فقر: 8.4 درصد در سال 2018
- ضریب جینی: 41.7 در سال 2019
- شاخص توسعه انسانی: 0.82 در سال 2019
- نیروی کار: 32.3 میلیون نفر در سال 2020
- نیروی کار خارج از این کشور: 3.2 میلیون نفر در سال 2020
- نیروی کار در بخش کشاورزی: 7 درصد در سال 2020
- نیروی کار در بخش صنعت و ساختمان: 27.1 درصد در سال 2020
- نیروی کار در بخش خدمات: 56.2 درصد در سال 2020
- نرخ بیکاری: 12 درصد در سال 2020
- رتبه سهولت انجام کسب‌وکار: سی و سوم در جهان در سال 2020
- صنایع مادر در ترکیه: تولید ماشین‌آلات، گردشگری، بافت پارچه، صنعت الکترونیک، ساخت‌وساز، ذغال سنگ، فلز مس، فرآوری مواد غذایی و تولید پنبه
شرایط کنونی صادرات به ترکیه از ایران
سال 2021 میلادی یکی از بهترین سال‌ها برای صادرکنندگان ایرانی فعال در بازار ترکیه بوده است. مهم‌ترین نشانه موفقیت صادرکنندگان ایرانی در این زمینه، تراز تجاری مثبت بین دو کشور، به نفع ایران است. این یعنی میزان صادرات ایران به ترکیه از صادرات ترکیه به ایران، در اسال جاری، بیشتر بوده است. آمارهای رسمی کشور ترکیه در زمینه مبادلات تجاری بین دو کشور را با هم مرور می‌کنیم:
- حجم کل مبادلات ایران و ترکیه در سه ماه اول سال 2021 میلادی: 986 میلیون دلار
- حجم صادرات ایران به ترکیه در این زمان: 505 میلیون دلار
- حجم صادرات ترکیه به ایران در این زمان: 481 میلیون دلار
- افزایش حجم کل مبادلات نسبت به مدت مشابه در سال گذشته: 53 درصد
- افزایش واردات ایران از ترکیه در این زمان: 29 درصد
- افزایش صادرات ایران به ترکیه در این زمان: 87 درصد
شرکای اقتصادی ترکیه و رقبای ایران در بخش صادرات
کشور ترکیه در سال 2020 میلادی در مجموع کالاهایی به ارزش 210 میلیارد دلار وارد کرده است که از این نظر رتبه بیست و چهارم جهان را در واردات از آن خود کرده است. کشور ایران سهمی بیش از سه درصدی در واردات ترکیه در سال 2018 داشته است. بر اساس آمارهای سال 2019 مهم‌ترین شرکای تجاری ترکیه از نظر صادرات کالا به این کشور را بر اساس درصد سهم از بازار ترکیه با هم مرور می‌کنیم:
- آلمان: 11 درصد
- چین: 9.43 درصد
- روسیه: 8.5 درصد
- آمریکا: 5.41 درصد
- ایتالیا: 4.88 درصد
- انگلستان: 3.48 درصد
- فرانسه: 3.48 درصد
- کره جنوبی: 2.97 درصد
- هند: 2.94 درصد
- هلند: 2.63 درصد
خط مرزی و گذرگاه‌های مرزی ایران و ترکیه
دو کشور ایران و ترکیه دارای ۵۰۰ کیلومتر مرز زمینی مشترک هستند که بخش‌های زیادی از آن را مناطق صعب‌العبور کوهستانی تشکیل می‌دهد. در این مناطق، چهار استان ترکیه با نام‌های: آغری، ایگدیر، وان و حاکاری با استان آذربایجان غربی در ایران هم‌مرز هستند.
خط مرزی ایران و ترکیه دارای سه گذرگاه مرزی فعال است. پایانه مرزی بازرگان که از آن برای ترانزیت کالاها نیز استفاده می‌شود؛ گذرگاه مرزی رازی که دارای خط آهن فعال است و پایانه مرزی سرو در نزدیکی ارومیه که به‌طور شبانه‌روزی فعال است.
مهم‌ترین کالاهای صادراتی ایران به ترکیه
صادرات غیر نفتی به ترکیه را می‌توان به دو بخش کالاهای عمده مانند: مواد اولیه و مصنوعات پلاستیکی، فلزی و ماشین‌آلات و بخش کالاهای غیر عمده مانند: منسوجات، مواد غذایی، تولیدات کشاورزی و لبنی و لوازم خانگی تقسیم کرد. مهم‌ترین اقلام صادراتی ایران به ترکیه بر اساس اطلاعات آماری سازمان تجارت جهانی از نظر ارزش دلاری _ از هر نوع _ به ترتیب عبارتند از:
- نفت و سوخت‌های فسیلی
- فلز آلومینیوم
- آهن و فولاد
- انواع نخ
- شیشه و بلورجات
- فلز روی
- انواع کود
- فلز مس
- مواد شیمیایی آلی
- مصنوعات پلاستیکی
معرفی کالاهایی محبوب برای بازارهای ترکیه
علاوه بر اقلام صادراتی عمده برای صادرات به ترکیه، بازارهای ترکیه از برخی کالاهای ایرانی به‌دلیل آشنایی با کیفیت آن‌ها استقبال می‌کنند. البته همواره کیفیت بسته‌بندی و کیفیت خود محصول در بازاریابی آن اهمیت بسیار بالایی دارد. برخی از این کالاها را با هم مرور می‌کنیم:
- زعفران: تاجران ترکیه از خریداران همیشگی زعفران ایرانی هستند. متاسفانه برخی از صادرکنندگان این محصول پرارزش را به‌صورت عمده و بدون بسته‌بندی به کشورهای همسایه صادر می‌کنند. سپس تاجران، آن‌ها را در کشور خود بسته‌بندی کرده به چندین برابر قیمت به کشورهای اروپایی صادر می‌کنند، بنابراین ایجاد بسته‌بندی مناسب برای ایجاد سود بیشتر ضرورت دارد
- خشکبار: خشکبار ایران از گذشته در بازارهای ترکیه و حتی کشورهای اروپایی مشهور بوده است؛ افزایش تولید میوه‌های خشک در ایران نیز به این ظرفیت افزوده است؛ همچنین مردم ترکیه از انواع خشکبار در وعده‌های غذایی خود استفاده می‌کنند و بازار مناسب و جذابی برای خشکبار در این کشور وجود دارد
- پلاستیک: صادرات مواد اولیه پلاستیکی، قالب‌های اولیه پِت، قطعات و ظروف پلاستیکی از دیگر موارد سودآور صادرات به ترکیه است؛ البته این نوع از صادرات دارای قوانینی است که ابتدا باید با آن‌ها آشنا باشید
- موارد کاملا مجاز برای صادرات به ترکیه: کشور ترکیه یک دسته‌بندی از اقلام تهیه کرده است که آن‌ها کاملا برای صادرات به این کشور مجاز هستند؛ به این معنا که تاجران بدون رعایت قوانین پیچیده و مجوزهای دشوار، می‌توانند آن‌ها را به این کشور صادر کنند. این موارد عبارتند از: پوشاک، تجهیزات ساختمانی در ساخت منازل مسکونی، لوازم یدکی خودرو، پلاستیک و لوازم خانگی
نکات مهمی که باید پیش از صادرات به ترکیه بدانیم
دو کشور ترکیه علیرغم برخی فراز و نشیب‌های سیاسی، از نظر تجاری روابطی گسترده دارند. این روابط در سطح تاجران و بازرگانان نیز بسیار مناسب و همواره رو به گسترش است. با توجه به رشد چشمگیر صادرات به ترکیه در سال جاری می‌توان امید داشت که این روند ادامه داشته باشد و فرصت‌های بیشتری نیز برای بازرگانان ایجاد شود. البته شکی نیست که بازرگانان برای ورود به عرصه صادرات به ترکیه باید با نکات این روش از قوانین گمرکی، شناخت بازار هدف، آشنایی با خریداران، دریافت مجوزهای صادرات و گزینه‌های حمل‌ونقل کالا آشنایی داشته باشند. آشنایی با زبان ترکی استانبولی و استفاده از خدمات مشاوره شرکت‌های بازرگانی نیز در این زمینه می‌تواند راهگشای شما باشد
