صادرات به ارمنستان؛ فرصتی ایده‌آل برای صادرکنندگان
حجم مبادلات تجاری دو کشور ایران و ارمنستان سالانه به‌طور متوسط در حدود ۴۰۰ میلیون دلار است. میزان صادرات ایران به ارمنستان در سال ۱۳۹۹ در حدود ۱۳۷ میلیون دلار بوده است و ایران سومین صادرکننده بزرگ کالا به این کشور به‌شمار می‌آید. بسیاری از کالاهای ایرانی، مورد تایید و محبوب مردم ارمنستان و تاجران این کشور است؛ بنابراین ارمنستان را می‌توان یکی از بهترین بازارهای انواع کالاهای ایرانی در دنیا دانست. در این مطلب با شرایط کلی صادرات به ارمنستان آشنا می‌شویم.
شرایط کنونی صادرات به ارمنستان
بنابر آمارهای سازمان توسعه تجارت ایران در چهار ماه نخست سال ۲۰۲۱ میلادی، میزان صادرات ایران به کشور ارمنستان در حدود ۱۱۴ میلون دلار بوده است. این میزان از رشد ۵۶ درصدی نسبت به مدت مشابه در سال گذشته میلادی خبر می‌دهد. بنابراین صادرات به ارمنستان در سال جاری در یک شرایط ایده‌آل قرار دارد. عمده محصولات صادراتی ایران به ارمنستان در سال جاری میلادی عبارت بوده است از:
- گاز طبیعی
- مصالح ساختمانی
- محصولات پتروشیمی
- قطعات و ظروف پلاستیکی
- انواع تجهیزات و ماشین‌آلات
- محصولات میوه و تره‌بار
- قیر و خدمات تولید آسفالت
- مشتقات نفتی
- انواع مواد غذایی
- انواع شوینده‌ها
- محصولات شیشه و بلور
- محصولات آهن و فولاد
- کیف، کفش و پوشاک
- جوجه یک‌روزه و شترمرغ
تحولات سیاسی و فرصتی طلایی برای بازرگانان ایرانی
در سال‌های گذشته ترکیه یکی از شرکای تجاری بزرگ ارمنستان بود؛ اما مشکلات سیاسی بین این دو کشور باعث شده است ارمنستان، تعداد ۲۲۵۰ کالای وارداتی از ترکیه را مورد تحریم قرار دهد. این اقدام یک فرصت طلایی برای صادرکنندگان ایرانی است که بتوانند خلاء ایجاد شده را با کالاهای ایرانی پر کنند.
از سوی دیگر کشور ارمنستان برای تسهیل واردات و صادرات بین ایران و ارمنستان در حال احداث بزرگراهی از شمال به جنوب با روسازی بتنی است که از مرز ایران و ارمنستان آغاز می‌شود و تا مرز ارمنستان با گرجستان امتداد می‌یابد. راه‌اندازی این بزرگراه نیز باعث سهولت حمل‌ونقل کالاها به ارمنستان و ترانزیت کالاهای ایرانی از ارمنستان به کشورهای دیگر خواهد شد.
ارمنستان؛ کلید ورود به بازارهای اوراسیا
دو کشور ایران و ارمنستان دارای یک خط مرزی زمینی مشترک به طول ۴۴ کیلومتر هستند. این مرز از مرز سه‌طرفه ایران، ارمنستان و جمهوری خودمختار نخجوان در غرب آغاز می‌شود و تا مرز سه‌طرفه ایران، ارمنستان و جمهوری آذربایجان در شرق ادامه دارد.
ارمنستان یکی از شرکای بزرگ ایران در حوزه صادرات و واردات است. این کشور همچنین عضوی از بازار بزرگ اوراسیا است. روابط مناسب سیاسی و تجاری بین ایران و ارمنستان، فرصت مناسبی را برای صادرکنندگان ایرانی ایجاد کرده است تا بتوانند از طریق ارمنستان، کالاهای خود را به بازارهای اوراسیا و نقاط دیگر آسیا و اروپا برسانند. این مساله حتی از سوی وزیر اقتصاد ارمنستان نیز تایید شده است و دولت ارمنستان در این زمینه، همکاری‌های لازم را با صادرکنندگان ایرانی خواهد داشت.
آنچه صادرکنندگان باید از اقتصاد ارمنستان بدانند
کشور ارمنستان دومین جمهوری کشور شوروی سابق از نظر تراکم جمعیتی بوده است. جمعیت ارمنستان بر اساس آمار سال ۲۰۲۰ میلادی، ۲ میلیون و ۹۶۳ هزار و ۹۰۰ نفر است. ارمنستان پیش از استقلال دارای اقتصادی با محوریت صنعت بود. از جمله این صنایع می‌توان به: صنعت تولید مواد شیمیایی، ماشین‌آلات صنعتی، فرآوری مواد غذایی و نساجی اشاره کرد.
بعد از استقلال ارمنستان از شوروی سابق این کشور در بخش‌های خدمات و عمران رشدی قابل توجه داشته است. صنایع مادر در ارمنستان کنونی عبارتند از: معدن، پردازش الماس، ماشین آلات برش فلز، ماشین‌آلات آهنگری و پرس، موتورهای الکتریکی، لباس بافتنی، جوراب‌بافی، کفش، پارچه ابریشم، مواد شیمیایی، تولید کامیون، ابزار، میکروالکترونیک، جواهرات، نرم‌افزار و تولیدات مواد غذایی. ادامه با برخی از اطلاعات آماری اقتصاد ارمنستان آشنا می‌شویم:
- سال ۲۰۱۹: ۷.۶ درصد افزایش رشد اقتصاد
- سال ۲۰۲۰: ۵.۷ درصد کاهش رشد اقتصاد
- از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸: ۴۰.۷ درصد رشد تولید ناخالص داخلی
- تولید ناخالص ملی اسمی: ۱۳.۴۴۴ میلیارد دلار برآورد سال ۲۰۱۹
- رتبه تولید ناخالص داخلی: دوازدهم در سال ۲۰۱۹
- تولید ناخالص داخلی سرانه: ۴۵۲۸ دلار در برآورد سال ۲۰۱۹
- رتبه سرانه تولید ناخالص داخلی اسمی: صد و چهارم
- تولید ناخالص داخلی در بخش کشاورزی: ۱۶.۷ درصد (۲۰۱۷)
- تولید ناخالص داخلی در بخش صنعت: ۲۸.۲ درصد (۲۰۱۷)
- تولید ناخالص داخلی در بخش خدمات: ۵۴.۸ درصد (۲۰۱۷)
- شاخص تورم (CPI): ۰.۸ برآورد سال ۲۰۲۰
- جمعیت زیر خط فقر: ۲۳.۵ درصد در سال ۲۰۱۸
- ضریب جینی: ۳۴.۴ در سال ۲۰۱۸
- شاخص توسعه انسانی: ۰.۷۶ در سال ۲۰۱۸
- نیروی کار: یک میلیون و ۳۸۰ هزار و ۴۰۵ نفر در سال ۲۰۱۹
- نیروی کار در بخش کشاورزی: ۳۶.۳ درصد
- نیروی کار در بخش صنعت: ۱۷ درصد
- نیروی کار در بخش خدمات: ۴۶.۷ درصد
- نرخ بیکاری: ۱۹ درصد در سال ۲۰۲۰
آمارهای مرتبط با واردات ارمنستان
کشور ارمنستان در سال ۲۰۱۸ در مجموع کالاهایی به ارزش ۴.۹۶۳ میلیارد دلار را به کشور خود وارد کرده است. شرکای تجاری ارمنستان را در سال ۲۰۲۰ در امر واردات بر اساس ارزش کالاهای وارداتی با هم مرور می‌کنیم:
- روسیه: ۱.۴۸ میلیارد دلار
- چین: ۶۷۲.۳۵ میلیون دلار
- ایران: ۳۱۴.۸۹ میلیون دلار
- آلمان: ۲۳۲.۲۱ میلیون دلار
- ترکیه: ۲۲۲.۶۹ میلیون دلار
- ایتالیا: ۱۹۱.۱۴ میلیون دلار
- اوکراین: ۱۲۲ میلیون دلار
- هند: ۸۹.۹۸ میلیون دلار
- فرانسه: ۸۱.۵۹ میلیون دلار
- ایالات متحده: ۸۰.۲۴ میلیون دلار
- گرجستان: ۷۱.۴۴ میلیون دلار
- بلاروس: ۵۸.۲۹ میلیون دلار
- برزیل: ۵۵.۴۳ میلیون دلار
- ژاپن: ۴۳.۱۱ میلیون دلار
- کره جنوبی: ۴۲.۴۱ میلیون دلار
- لهستان: ۳۸.۶۵ میلیون دلار
شرکای اصلی واردات بر اساس درصد در سال ۲۰۱۹ عبارتند از:
- روسیه: ۲۸.۷ درصد
- چین: ۱۰.۴ درصد
- گرجستان: ۷.۹۱ درصد
- ایران: ۵.۹۶ درصد
- ترکیه: ۵.۰۷ درصد
- آلمان: ۴.۲۸ درصد
- ایتالیا: ۳.۸۴ درصد
- امارات متحده عربی: ۳.۱۲ درصد
- اوکراین: ۲.۷۸ درصد
- ایالات متحده: ۲.۳۶ درصد
واردات عمده ارمنستان عبارتند از:
- نفت و گاز: ۳۸۵ میلیون دلار
- خودرو: ۳۰۰ میلیون دلار
- محصولات حاصل از تصفیه نفت: ۲۶۹ میلیون دلار
- تجهیزات پخش: ۲۰۰ میلیون دلار
- الماس: ۱۲۸ میلیون دلار
قوانین واردات در کشور ارمنستان
کشور ارمنستان از یک سیستم آزاد در امور بازرگانی و سرمایه‌گذاری برخوردار است. متوسط تعرفه گمرکی در این کشور معادل ۷.۲ درصد است. ارمنستان همچنین از بسیاری از مزایای مربوط به حسن رابطه متقابل (MFN) با کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی برخوردار است.
بر اساس قوانین کشور ارمنستان در امر واردات کالا، تمامی کالاهای وارد شده به ارمنستان از طریق مرزها مشمول اظهار کالا در ادارات گمرک منطقه‌ای هستند. امر ترخیص کالا در گمرکات مرزی ارمنستان، اجباری نیست ولی بهتر است واردکنندگان یا کارگزاران گمرک دارای مجوز این کار را انجام دهند. تمامی کالاهای وارداتی باید طی مدت‌زمان ده روز بعد از ورود به خاک ارمنستان، در گمرکات این کشور اظهار شوند. کالاها در این زمان تحت کنترل فیزیکی یا پیگیری گمرکات این کشور هستند.
سیستم اظهار گمرکی آنلاین توسط اظهارنامه آنلاین در ارمنستان جایگزین بسیاری از اقدامات گمرکی سنتی شده است؛ اما استفاده از آن هنوز اجباری نیست. برخی از این اقدامات عبارتند از: مدیریت کارت‌های گمرکی و ایجاد اظهارنامه‌ها. این روش زمان فرآیندهای گمرکی را کاهش می‌دهد.
آشنایی با گمرکات ارمنستان
ارمنستان دارای ۵ گمرک منطقه‌ای، ۴ گمرک اختصاصی و ۶ نقطه گمرکی است که ۷ مورد از آن‌ها به‌صورت شبانه‌روزی کار می‌کنند. آشنایی با این گمرکات به شما کمک می‌کند بر اساس نوع کالاها و مناطقی که باید کالاها به آن صادر شوند، امور گمرکی را در یکی از آن‌ها انجام دهید و یا پیگیری کنید. برخی از این ادارات عبارتند از:
- نقطه گمرکی مقری
- اداره گمرکی زیارتنوتز
- نقطه گمرکی باورا
- نقطه پستی باگراتاشن
- نقطه گمرکی آجروم-جیلیزیا
- اداره گمرک فرودگاه شیراک
- نقطه گمرکی گوگاوان-پیروولنویا
چه کالاهایی به ارمنستان صادر کنیم؟
ارمنستان چهل و یکمین شریک تجاری ایران در دنیا است و صادرکنندگان ایرانی ۳۰۰ نوع کالای مختلف را به این کشور صادر می‌کنند. برخی از کالاهای غیرنفتی ایرانی که به این کشور صادر می‌شوند عبارتند از: پسته، برنج، محصولات غیر آلیاژی آهن و فولاد، سنگ آهک، قطعات پلاستیک، گوگرد، شیشه، کود و نمک.
ارمنستان از یک سیستم کشاورزی مناسب برخوردار است اما تراکم جمعیتی بالای این کشور باعث شده است، یکی از مشتریان عمده انواع محصولات کشاورزی و مواد غذایی ایرانی باشد. همچنین آب‌وهوای ارمنستان به‌گونه‌ای است که برخی محصولات مانند مرکبات در آن رشد نمی‌کنند. در ادامه با برخی از کالاهای محبوب برای صادرات به ارمنستان آشنا می‌شویم:
- پسته: ارزش بالای این محصول باعث کاهش هزینه حمل‌ونقل و حاشیه سود مناسب برای صادرکنندگان می‌شود
- مبلمان: کشور ایران در سال‌های اخیر در صنعت مبلمان پیشرفت قابل توجهی داشته و در زمان غیبت رقیبی مانند ترکیه می‌توانید بازار مناسبی برای مبلمان در ارمنستان بیابید
- عسل: عسل ایرانی دارای کیفیتی مناسب است و در صورتی‌که از بسته‌بندی مناسب برخوردار باشد مورد توجه خریداران در بازارهای ارمنستان قرار می‌گیرد
- گوجه‌فرنگی: ایران هفتمین کشور دنیا در زمینه تولید گوجه‌فرنگی است. بنابراین صادرکنندگان می‌توانند روی صادرات این محصول نیز سرمایه‌گذاری کنند
- میوه خشک: انواع خشکبار و میوه خشک ایرانی در بازارهای جهانی از جمله ارمنستان جایگاهی مناسب دارند
- زعفران: زعفران ایرانی ادویه‌ای محبوب در سراسر جهان و یک محصول صادراتی با حاشیه سود مناسب است
- انواع میوه: میوه و مرکبات بخش قابل از توجهی از صادرات سالانه ایران به ارمنستان را تشکیل می‌دهند؛ پرتقال، گیلاس، سیب و گلابی از جمله این محصولات هستند
- سیب زمینی: ارمنستان برای مصرف روزانه شهروندان و نیز تولید چیپس، از خریداران سیب زمینی ایرانی است
- خرما: ارمنستان همچنین از خریداران بزرگ انواع خرمای ایرانی مانند خرمای مضافتی، شاهانی و زاهدی است
- کشمش: ظرفیت و کیفیت بالای تولید این محصول در ایران، آن را به محصولی محبوب در میان تاجران اهل ارمنستان تبدیل کرده است
صادرات مطمئن و سودآور کالا به ارمنستان
روابط دوستانه و همواره در حال گسترش بین دو کشور ایران و ارمنستان، شرایطی آرمانی را برای گسترش صادرات به این کشور فراهم کرده است. خوشبختانه دولت‌های ایران و ارمنستان نیز از گسترش ارتباطات بازرگانی بین صادرکنندگان و واردکنندگان کالا در دو کشور استقبال کرده و شرایط را برای آن‌ها آسان ساخته‌اند. برای ایجاد یک فعالیت صادراتی سودآور به ارمنستان باید تحقیقات کافی در زمینه‌های مختلف گمرکی، مجوزهای صادرات و محصولات مناسب برای صادرات به ارمنستان انجام دهید. همچنین در صورت لزوم می‌توانید برای دریافت خدمات مشاوره بازرگانی با شرکت‌های صاحب تجربه و سابقه کافی در این زمینه تماس برقرار کنید.
