مهاجرت ایرانیان؛ پدیده‌ای دنباله‌دار در دهه‌های اخیر
یکی از دغدغه‌های ایرانیان در سال‌های اخیر، ماندن یا رفتن از ایران است. مهاجرت موضوع اصلی بحث ما در این مطلب نیست اما اگر به فرصتی که از این طریق برای کسب درآمد و صادرات از ایران برای رفع نیازهای ایرانیان مقیم خارج از کشور خوب توجه کنید، درمیابید که بازار صادرات به ایرانیان خارج از کشور کم از صادرات به یک کشور چند میلیون نخواهد داشت.
آمار نشان می‌دهد که ایرانیان به دلایل مختلفی همچون ادامه تحصیل، ازدواج و یا زندگی به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند. بیش از 90 درصد مهاجرین از وضع مالی نسبتا خوبی برخوردار هستند و در پست‌های شغلی خوبی در کشورهای مقصد مشغول به کار می‌شوند. ایرانیان به مانند سایر مردمان کشورهای دیگر پس از مهاجرت علاقه دارند تا از کالاهای ایرانی استفاده می‌کردند. از این رو با شناخت چنین کالاها و خدماتی می‌توان دست به یک کسب و کار تازه زد.
شناخت بازار صادرات به ایرانیان خارج از کشور نه تنها به خود ایرانی‌های مقیم خارج از کشور محدود می‌شود بلکه می‌توان از طریق دوستان و آشنایان خارجی آنها را هم با کالاها و اجناس ایرانی آشنا کرد و بازار صادرات چنین خدماتی را گسرتش داد.
جمعیت ایرانیان خارج از کشور طبق آخرین آمار
برای دستیابی به بازار صادرات به ایرانیان خارج از کشور ابتدا باید آمار دقیقی از ایرانی‌های مقیم کشورهای دیگر داشت. گرچه بدست آوردن دقیق این آمار کمی سخت است (به چند دلیل)، اما داشتن یک شِمای کلی می‌تواند شما را در مسیر شناخت چالش‌ها، فرصت‌ها و مزایای این تجارت کمک کند.
طبق آخرین آمار سازمان ثبت احوال بیشترین جمعیت ایرانی خارج از کشور در ایالات متحد آمریکا ساکن هستند و چیزی نزدیک به یک و نیم میلیون نفر می‌باشند. در ادامه تعداد افراد ایرانی ساکن هر کشور را به طور تقریبی آورده‌ایم:
- آمریکا: نزدیک به یک و نیم تا دو میلیون نفر
- بریتانیا: نزدیک به نیم میلیون نفر
- کانادا: نزدیک به 250 هزار نفر
- آلمان: نزدیک به 450 هزار نفر
- ایالات متحد عربی: نزدیک به نیم میلیون نفر
- کویت: نزدیک به 100 هزار نفر
- مالزی: نزدیک به 100 هزار نفر
- سوئد: نزدیک به 100 هزار نفر
- قطر: نزدیک به 100 هزار نفر
- ترکیه: نزدیک به 600 هزار نفر
- اسرائیل: نزدیک به 180 هزار نفر
- هند: نزدیک به 75 هزار نفر
- روسیه: نزدیک به 50 هزار نفر
- استرالیا: نزدیک به 80 هزار نفر
شواهد و آمار نشان می‌دهد که بدست آوردن بازار صادرات به ایرانی‌های مقیم خارج و تامین نیازهای این جامعه چند میلیون نفری می‌تواند دارای فرصت‌های قابل توجهی باشد. در ادامه به چالش‌ها و فرصت‌های چنین جامعه‌ای بیشتر خواهیم پرداخت.
صادرات مواد خوراکی به ایرانیان خارج از کشور
یکی از نیازهای بسیار مهم و اساسی ایرانیان مقیم خارج از کشور، تامین مایحتاج به خصوص خورد و خوراکی است که با آن ارتباط برقرار کنند است. با وجود اینکه بسیاری از ایرانی‌ها با خوردن غذاهای فرنگی مشکلی ندارند اما ترجیح می‌دهند که همان غذاهای اصیل ایرانی را برای خود و خانواده‌شان تدارک ببینند.
برای مثال تامین انواع سبزی‌های خشک مانند قرمه سبزی، سبیزی آش، سبزی کوکو و غیره، تامین انواع حبوبات که ممکن است در بسیاری از کشورها وجود نداشته باشند، می‌تواند فرصت مناسبی برای تصاحب بازار و ارزآوری به کشور درنظر گرفته شود.
بحث جدی‌تر در مورد مواد خوراکی، حلال بودن آنها است. ایرانی‌های مسلمان در هر کجای زمین خاکی که باشند ترجیح می‌دهند از فرآورده‌های گوشتی و غیر گوشتی مصرف کنند که آرم حلال به روی آنها خورده باشد. نه تنها برای تولید محصولات بلکه برای نگهداری، حمل و نقل و ذخیره‌سازی فرآورده‌های گوشتی یک سری فرآیند جهت حلال سازی باید انجام گیرد تا ایرانی‌ها و در کل مسلمانان جهان بتوانند از آنها استفاده کنند.
کمتر تولیدکننده‌ای را در کشورهای غربی می‌توان یافت که خط تولیدیِ فرآورده‌های خوراکی آنها بتواند آرم حلال را از سازمان استاندارد جهانی کسب کند. از این‌رو کارخانه‌های داخل ایران می‌توانند در کنار تامین نیازهای داخل کشور، نیم نگاهی به بازار صادرات به ایرانیان خارج از کشور داشته باشند. با تامین ایرانیان خارج از کشور می‌توان کم کم به فکر وسعت دادن بازار صادرات و جذب مخاطبین بیشتر نمود که از این رو با توجه به نرخ بالای دلار و یورو می‌توان آینده درخشانی را برای کسب و کار خود در نظر گرفت.
صادرات صنایع دستی، پوشاک و اقلام دیگر به ایرانیان خارج از کشور
نیازهای ایرانیان خارج از کشور تنها به خورد و خوراک محدود نمی‌شود. ایرانی‌ها در هر کجای کره خاکی که باشند علاقه شدیدی به استفاده از صنایع دستی شکیل و ارزشمند ایرانی دارند. هیچ ایرانی را نمی‌توان در خارج از کشور یافت که برای تزئین و پوشش کف خانه از فرش‌هایی غیر از فرش اصیل ایرانی استفاده کرده باشد. فرش ایرانی، پسته، زعفران و انواع صنایع دستی از جمله پرفروش‌ترین اقلامی هستند که به بازار صادرات به ایرانیان خارج از کشور رونق می‌بخشند.
انواع گلیم، فرش، قالی، پلاس و ده‌ها محصول بافندگی دیگر جزو کالاهایی هستند که ایرانیان خارج از کشور برای داشتن آنها حاضرند مبالغ بالایی را بپردازند. با دست کم گرفتن بازار صادرات به ایرانیان مقیم خارج از کشور این فرصت عالی در جهت شناساندن پتانسیل هنرمندان ایرانی به کلی از بین خواهد رفت. به دست آوردن چنین بازاری می‌تواند در طولانی مدت منجر به افزایش مشتریان غیرایرانی فرش و گلیم ایران شود.
کالیفرنیا، ایرانی کوچک در کنار سواحل اقیانوس آرام
یکی از فرصت‌های بینظیر برای بازرگانان ایرانی که قصد بدست آوردن بازار صادرات به ایرانیان خارج از کشور را دارند، ایالت کالیفرنیا آمریکا است. این ایالت موطن نزدیک به 50 درصد کلِ ایرانیان مقیم خارج است. ایرانیان ساکن کالیفرنیا و به کل آمریکا قدمتی 45 ساله دارند و برای خود یک جمعیت شناخته شده‌ای به حساب می‌آیند.
ایرانیان آمریکایی از دیرباز مشتری همیشگی کالاهای درجه یک ایرانی بوده‌اند، برخی از آنها حتی دست به ایجاد فروشگاه‌هایی زده‌اند که تماما اجناس ایرانی در آنها به فروش می‌رسند. سوپرمارکت‌های ایرانی با اجناس ایرانی، فروشگاه‌های قالی فروشی ایرانی، رستوران‌هایی با غذاهای کاملا ایرانی در آمریکا به خصوص در شهر لس آنجلس نوید یک بازار بسیار عالی را می‌دهد.
میزان فروش انواع فرش‌های دستباف ایرانی، زعفران ایرانی و همچنین انواع آجیل به خصوص پسته در ایالت کالیفرنیا بسیار بالا است. توأمان شدن زندگی ایرانی‌ها با غیرایرانی‌ها سبب شده تا خارجی‌ها هم علاقه عجیبی به خرید و مصرف کالاهای ایرانی پیدا کنند.
تورنتو، لندن، دبی از بازارهای خوبی صادرات کالا به ایرانیان هستند
سه شهر دیگری که تمرکز ایرانیان در آنها بسیار بالا است، تورنتو کانادا، لندن انگلستان و دبی امارات می‌باشند. در این سه شهر نیز بازار خرید و فروش کالاهای ایرانی بسیار رونق دارد و خارجی‌ها در کنار ایرانی‌ها علاقه زیادی به خرید و مصرف کالاهای ایرانی نظیر انواع فرش، آجیل و زعفران و غیره دارند.
شهر تورنتو و لندن موطن بسیاری از جوانان ایرانی است که برای زندگی و یا ادامه تحصیل به این شهرها مهاجرت کرده‌اند و شور و شوق عجیبی برای شناساندن کشورشان به عنوان یک کشور امن، هنرپرور و پیشرفته دارند. شهر دبی هم از دیرباز محلی امن برای داد و ستد کالاهای ایرانی و ارسال آنها به سرتاسر جهان بوده است. با افزایش میزان ورود گردشگر خارجی به این شهر می‌توان با ایجاد بستری مناسب کالاهای اصیل ایرانی را در معرض بازدید هنردوستان قرار داد تا نه تنها به بازار صادرات به ایرانیان خارج از کشور کمک شود بلکه تولید و ارز آوری را از این طریق رونق بخشید.
چالش‌های صادرات به ایرانیان خارج از کشور
استفاده بهینه از بازار صادرات به ایرانیان خارج از کشور در عین حال که بسیار سودمند خواهد بود، با چالش‌های ریز و درشتی مواجه است. برای مثال نبود شبکه توزیع یکپارچه و شناخت صحیح از نیازهای جوامع ایرانی خارج از کشور دو مشکل اساسی برای صادرات کالا است.
در کنار این دو چالش اساسی، سختگیری‌های ارسال کالا، هزینه بسیار زیاد حمل و نقل آنها که همگی به دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب و دسترسی نداشتن صادرکنندگان ایرانی به سیستم‌های حمل و نقل جهانی است سبب شده تا سود حاصل از صادرات به ایرانیان خارج از کشور بیشتر در جیب کسانی به غیر از تولیدکننده و صادرکننده برود.
صادرات غیرنفتی به طور کلی در داخل ایران اگر نگوییم به کلی اما با ناملایمتی‌هایی روبه‌رو است و با ادامه چنین روندی نمی‌توان انتظار داشت که حتی بتوان نیازهای جامعه ایرانی مقیم خارج از کشور را تامین کرد.
سخن پایانی
در این مطلب به موضوع ارزشمند بودن بازار صادرات به ایرانیان خارج از کشور پرداختیم و از پتانسیل بسیار خوبی که در این بازار نهفته است پرده برداشتیم. از عمده کالاهایی که ایرانیان در خارج از کشور نیز به آنها احتیاج دارند و یا بهتر است بگوییم ترجیح می‌دهند که نوع ایرانی را استفاده کنند می‌توان به فرش، زعفران، خوراکی‌های متنوع مانند انواع سبزیجات (آش، کوکو، قرمه و غیره)، انواع فرآورده‌های گوشتی و غیرگوشتی حلال، و صنایع دستی و آجیل ایرانی اشاره کرد.
با تصرف چنین بازاری می‌توان به گسترش بازار صادرات غیرنفتی و رسیدن به هدف ارز آوری از طریق صادرات چشم داشت.
