صادرات کالاهای مختلف به اروپا از خاورمیانه
اروپا برای بازرگانان و صادرکنندگان همیشه یکی از بهترین گزینه‌ها بوده است؛ این قاره به دلیل داشتن اقتصادی پویا و جمعیتی که از نظر درآمدی نسبت به سایر کشورها در سطح بالاتری قرار دارند یک فرصت استثنایی است. کشورهای خاورمیانه نیز، به لطف قرار گرفتن در یک منطقه جغرافیایی بسیار استراتژیک از مبادی صادرات به اروپا به حساب می‌آیند. این کشورها که ایران نیز جزو آنها است، راه رسیدن کالاهای خاور دور (آسیای شرقی) هستند که از راه زمینی، دریایی و هوایی به اروپا صادر می‌شوند. در این مطلب به معرفی بنادر و مناطق آزاد مهم در خاورمیانه که در صادرات انواع کالاها به اروپا نقش پررنگی دارند پرداخته‌ایم.
مبادی صادرات به اروپا
به لطف قرار گرفتن ایران در موقعیت استراتژیک بین دو قاره آسیا و اروپا، و همچنین مسیرهای آبی مهم یکی در شمال و دیگری در جنوب کشور، صادرات و واردات از/به کشورهای اروپایی بسیار راحت است. از طرف دیگر، کشورهای آسیای میانه و حتی آسیای شرقی بایستی برای دادوستد کالاهای خود با اروپا از خاک ایران عبور کنند. برای مثال یکی از مبادی صادرات به اروپا بندر چابهار است که نه تنها برای ایران بلکه برای کشور هندوستان نیز از اهمیت فراوانی دارد، چرا که از طریق این بندر بین‌المللی کشتی‌های هندی می‌توانند مسیر کوتاه‌تری را نسبت به قبل طی کنند.
به طور کلی کشورهای خاورمیانه به دلیل قرار گرفتن در مرز دو قاره آسیا و اروپا، از اهمیت بالایی برای دولت‌های دیگر و بازرگانان بین‌المللی برخوردار هستند. در ادامه با مبادی صادرات به اروپا آشنا خواهید شد. بنادر و مناطق آزاد بین‌المللی فراوانی در خاورمیانه وجود دارند که مهم‌ترین آنها در ایران، امارات، قطر و ترکیه قرار گرفته‌اند.
منطقه آزاد چابهار ایران
بندر چابهار در استان سیستان و بلوچستان تنها بندر اقیانوسی ایران پتانسیل بالایی برای تسهیل کردن واردات و صادرات به کشورهای اروپایی را فراهم آورده است. این بندر که در منطقه آزاد چابهار در جنوب شرق ایران قرار گرفته، میزبان کشتی‌های کشورهای هند و آسیای شرقی است که قصد دارند کالاهای خود را به روسیه و سایر کشورهای غرب آسیا و حتی اروپا ارسال کنند.
چابهار را می‌توان از مهم‌ترین مبادی صادرات به اروپا دانست و آن را هاب لجستیکی دانست که آسیای مرکزی را به آب‌های بین‌المللی در کمترین فاصله مرتبط می‌سازد. با ایجاد زیرساخت‌های اولیه در این منطقه می‌توان امیدوار بود که چابهار در حد و اندازه‌های بنادر دبی، بحرین و قطر شکوفا شود.
بندر چابهار با وسعت 203 هکتار، 1700 متر اسکله، و سه کیلومتر موج شکن به تازگی توانسته است با جذب سرمایه‌گذاری 350 میلیون دلاری، به بندری تبدیل شود که امکان بارگیری کشتی‌های یک صد هزار تنی در آن میسر باشد مواد معدنی فله‌ای از قبیل سنگ آهن با هزینه کمتری به اروپا صادر شوند.
منطقه آزاد مرسین ترکیه
ترکیه در سال 2021 رکورد تازه‌ای در میزان صادرات به کشورهای اروپایی به ثبت رساند. بندر بین‌المللی این کشور در جنوب منطقه آزاد مرسین نقش پر رنگی در ثبت رکورد صادرات ترکیه به کشورهای اروپایی داشته است و به همین دلیل از مهم‌ترین مبادی صادرات به اروپا به حساب می‌آید.
بندر مرسین که در منطقه آزادی به همین نام قرار گرفته، نود و دومین ترمینال بزرگ کانتینری در جهان و یکی از بزرگترین بنادر ترکیه به حساب می‌آید. منطقه آزاد مرسین با ظرفیت جابجایی2.6 میلیون کانتینر 20 فوتی (6.1 متری)، از طریق راه‌آهن سراسری ترکیه و جاده‌های بین‌المللی با شهرهای صنعتی و مهم ترکیه از جمله آنکارا، استانبول، قونیه و کشورهای هم‌مرز مانند سوریه و عراق ارتباط دارد. از این منطقه آزاد به عنوان یکی از مبادی صادرات به اروپا برای کشورهای مشترک المنافع مستقل (CIS) از جمله آذربایجان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، مولداوی و روسیه یاد می‌شود.
به دلیل قرار گرفتن در مرکز مسیرهای اصلی شرقی-غربی و شمالی-جنوبی، از منطقه آزاد مرسین ترکیه به عنوان تنها مرکز لجستیکی حیاتی که ترکیه را با خاور دور، آفریقا، اروپا و قاره آمریکا وصل می‌کند، نام برده می‌شود. با نگاهی به دو دهه گذشته، این بندر پس از خصوصی‌سازی به میانگین رشد سالانه حدود 7.5 درصد دست یافته است. علاوه بر کشورهای ذکر شده، MIP یا همان بندر بین‌المللی مرسین، یک بندر استراتژیک بارگیری مرکبات و سایر میوه‌جات تازه ترکیه است که این محصولات را به کشورهای دریای سیاه و سایر کشورهای خاورمیانه صادر می‌کند.
بندر جبل علی دبی با 4 منطقه آزاد تجاری
بندر جبل علی (Jebel Ali) در 35 کیلومتری شهر دبی، یکی از تاثیرگذارترین بنادر جهان به شمار می‌رود که در آن چهار منطقه آزاد تجاری وجود دارند. جبل علی به عنوان بزرگترین بندر در خاورمیانه جزو اصلی‌ترین مبادی صادرات به اروپا به حساب می‌آید که با بیش از 100 بندر مختلف در جهان ارتباط دارد و به بیش از 170 شرکت کشتیرانی خدمات می‌دهد.
وسعت بندر جبل علی در حدود 47 کیلومتر مربه است و فرودگاه بین‌المللی آل مکتوم نیز در آن قرار گرفته تا همه امکانات جهت صادرات به اروپا و حتی قاره آمریکا وجود داشته باشند. طبق آخرین افزایش ظرفیت بندر جبل علی، این منطقه آزاد می‌تواند 19 میلیون کانتینر 20 فوتی را در آن واحد مدیریت کند.
مناطق آزاد تجاری چهارگانه جبل علی دوبی
همانطور که گفته شد، بندر جبل علی دارای 4 منطقه آزاد تجاری است که از نظر قوانین تجارت بین‌المللی استاندارد هستند و موجب شده تا تاجران از اقصی نقاط جهان جذب این منطقه جهت صادرات و واردات شوند. در سال 1985 میلادی تنها 30 شرکت کشتیرانی در این بندر فعال بودند که این رقم در سال‌های اخیر نزدیک به 100 برابر بیشتر شده است. از آنجایی که جلب علی از مهم‌ترین مبادی صادرات به اروپا به شمار می‌رود، نزدیک به 37 درصد از شرکت‌های فعال در این منطقه اروپایی هستند.
منطقه آزاد جفزا (Jafza) در نزدیکی بندر جبل علی قرار دارد و به تازگی از آن به عنوان امن‌ترین منطقه آزاد تجاری در جهان یاد می‌شود. یکی از دلایل اصلی موفقیت این منطقه آزاد تجاری، جایگاه جغرافیایی کشور امارات و همچنین جایگاه جغرافیایی استراتژیک جبل علی است که آن را به نهمین بندر بزرگ از نظر میزان جابجایی کالا تبدیل کرده است. مزایایی که منطقه آزاد جبل علی به عنوان یکی از اصلی‌ترین مبادی صادرات به اروپا به بازرگانان ارائه می‌دهد به شرح زیر هستند.
- بازگرداندن 100 درصد سرمایه
- 100 درصد مالکیت خارجی
- بدون محدودیت ارزی
- بدون مالیات بر درآمد شخصی
- بدون مالیات شرکتی
- منابع انرژی و سوخت فراوان
- عدم محدودیت برای استخدام کارمندان خارجی
منطقه راس بوفنطاس دوحه
منطقه آزاد راس بوفنطاس (Ras Bufontas) در وسعتی به اندازه 4 کیلومتر مربع، فضایی را در کنار فرودگاه بین‌المللی حمد (Hamad International Airport) اشغال کرده است تا دسترسی بی‌نظیری به حمل و نقل هوایی و راه‌های آبی جهت صادرات انواع کالاها به اروپا فراهم کند. خط یک مترو دوحه که در سال 2019 افتتاح شد مستقیما به منطقه آزاد راس بوفنطاس متصل است و آن را به یکی از مبادی صادرات به اروپا تبدیل کرده است.
بخش‌های مختلفی از منطقه آزاد راس بوفنطاس به صنایع گوناگونی اختصاص داده شدهاند تا امکان رشد همه جانبه صنف‌های مختلف را فراهم آورد. شرکت‌های مختلف اروپایی و آسیایی به راحتی می‌توانند زمین‌های بایر یا ساختمان‌های از پیش ساخته شده این منطقه آزاد تجاری را خریداری کنند و از زیرساخت‌ها و امکانات بسیار عالی راس بوفنطاس در جهت رشد و شکوفایی خود استفاده کنند.
به طور کلی مناطق آزاد تجاری قطر که از مهم‌ترین مبادی صادرات به اروپا هستند به شکلی هوشمند، پایدار، سبز و جذاب برای سرمایه‌گذاران طراحی شدهاند. قطر که در تکنولوژی‌های پایدار و سبز غرق شده است، تلاش می‌کند با جذب سرمایه‌گذاران از طریق همین مناطق آزاد تجاری بیشترین سود را ببرد. از جمله فناوری‌هایی که این منطقه آزاد در اختیار بازرگانان قرار داده می‌توان به اینترنتی 5G، اینترنت اشیا، و خدمات مبتنی بر هوش مصنوعی اشاره کرد.
منطقه آزاد راس بوفنطاس که از مبادی صادرات به اروپا تلقی می‌شود با اینکه فضای کمی دارد، اما تمامی سرویس‌های آن توسط ماشین‌آلات پیشرفته و ربات‌ها – بدون دخالت انسان – انجام می‌شود. هنگامی که در این منطقه قدم برمی‌دارید هرگز فکر نمی‌کنید که در کشور خشک و کویری قطر هستید. تمامی فضاها با چمن و گلکاری که توسط آبیاری هوشمند نگهداری می‌شوند زیباسازی شدهاند، هر یک از صنایع برای خود ساختمان مجزایی دارد و کاغذبازی‌های گمرکی تا حد قابل توجهی کاهش یافته است.
منطقه آزاد عجمان
منطقه آزاد عجمان (AFZA) در دبی یکی دیگر از مبادی صادرات به اروپا به حساب می‌آید که در سال 1988 تاسیس شده و از آن زمان تا به حال به عنوان یکی از قابل اعتمادترین مناطق آزاد امارات به حساب می‌آید. عجمان که یک بندر دریایی به حساب می‌آید توانایی مدیریت بیش از یک هزار کشتی در روز را دارد و امکانات متنوعی را در اختیار استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای نوین قرار می‌دهد. این منطقه آزاد در حال حاضر به عنوان یکی از اصلی‌ترین هاب‌های منطقه خاورمیانه و مبادی صادرات به اروپا به شمار می‌رود.
مناطق آزاد بهترین راه برای صادرات به اروپا
همانطور که در این مطلب اشاره شد، مناطق آزاد با توجه به امتیازاتی که به بازرگانان ارائه می‌دهند بهترین و مناسب‌ترین مبادی صادرات به اروپا به شمار می‌روند که از مهم‌ترین ویژگی‌های آنها می‌توان به عدم نیاز به پرداخت مالیات، تعرفه گمرکی کمتر و امکاناتی نظیر انبار کالا و کانتینر در ابعاد وسیع اشاره کرد. بنادر دریایی فراوانی در ایران، امارات، بحرین و ترکیه وجود دارند که همگی آنها دست به دست هم داده تا خاورمیانه را به یکی از مبادی صادرات به اروپا تبدیل کند. این بنادر و مناطق آزاد پذیرای کالاهایی هستند که در کشورهای خاور دور و کشورهای آسیای میانه تولید و روانه بازارهای اروپایی می‌شوند.
